System zabezpieczenia emerytalnego

System zabezpieczenia emerytalnego to ogół rozwiązań instytucjonalnych zmierzających – przez ustanowienie zasad uzyskiwania uprawnień emerytalnych oraz wypłat świadczeń emerytalnych – do zapewnienia uczestnikom systemu odpowiednich pieniężnych środków utrzymania na okres starości.

Obowiązujący system zabezpieczenia emerytalnego staje się dla jego uczestników jednak coraz bardziej niezrozumiały. Różnie oceniane zmiany dotyczące OFE, dyskusje o wymaganym wieku emerytalnym i stażu pracy, straszenie demografią emerytalną, pojawiające się głosy o emeryturze obywatelskiej, zróżnicowanie uprawnień dla niektórych grup zawodowych, w sumie nie sprzyja temu, aby system zrozumieć. Trudno mówić zatem o akceptacji społecznej dla istniejącego systemu.
Czy to jest główny powód, aby tym systemem mało się interesować i zbytnio się nie przejmować, bo „jakoś to będzie”. Z politycznego punktu widzenia rzeczywiście trudno sobie wyobrazić, aby państwo w przyszłości, kiedy demokrację zdominuje gerontokracja, nie zapewniało przynajmniej minimalnego bezpieczeństwa finansowego na okres starości, czyli tzw. emerytury minimalnej.
A może poziom życia na emeryturze tylko pozornie jest nam obojętny? Może jednak chcielibyśmy istniejący system zrozumieć, a nawet aktywnie uczestniczyć w jego poprawianiu.
Porozmawiajmy o tym, „przyjmując z dobrodziejstwem inwentarza” (z konieczności), że od 1999 r. nasza przyszła emerytura będzie w coraz większym stopniu zależała od wcześniej zapłaconych składek, albo – lepiej powiedzieć – od oszczędności emerytalnych gromadzonych w różnych formach oraz wieku przejścia na emeryturę, od którego zależy przeciętne dalsze trwanie życia brane do obliczeń emerytalnych. Tak przecież należy rozumieć to, że nasze zabezpieczenie emerytalne polega na systemie o zdefiniowanej składce, na systemie w którym od wcześniej zapłaconych składek będzie zależy wysokość przyszłej emerytury, a od wieku przejścia na emeryturę zależy tzw. stopa zastąpienia, a więc to, w jakim stopniu nasza emerytura zastąpi nasze wynagrodzenie.

Powyższe stwierdzenie dotyczy każdego tzw. filara systemu emerytalnego. Trzeba zrozumieć, że o wysokości naszej emerytury zadecyduje zarówno oszczędzanie obowiązkowe, jak i dobrowolne; zarówno oszczędzanie w ramach części repartycyjnej systemu (uprawnień repartycyjnych zapisywanych na koncie prowadzonym przez ZUS), jak i oszczędzanie w ramach części kapitałowej systemu (uprawnień kapitałowych odnotowywanych na rachunkach inwestycyjno-emerytalnych). Obliczenie emerytury polega zaś na podzieleniu zgromadzonych uprawnień, wynikających z oszczędzania, przez przeciętne dalsze trwanie życia.
Prezentacja obliczania emerytury: