Ryzyko – Ryzyko socjalne – Ryzyko społeczne

O ryzyku mówimy bardzo często i w wielu sytuacjach. Zatem czym jest ryzyko?
Przyjmujemy, że ryzyko to przyszły możliwy (zmieniony) stan rzeczy dotyczący danego podmiotu, oceniany negatywnie (nieakceptowany) przez określony podmiot. Takim podmiotem jest każde (rodzinne) gospodarstwo domowe.

Rozpatrując zastosowanie i korzystanie z ochrony ubezpieczeniowej, należy mówić o istotnych zagrożeniach dla wartości jaką jest pożądane bezpieczeństwo socjalne i ekonomiczne (ściślej: finansowe). Przyczyną realizacji ryzyka są zagrożenia zdarzeniami losowymi i katastroficznymi. Zagrożenia takimi zdarzeniami dotyczą też rodzinnego gospodarstwa domowego.

Można zadać pytanie, czy zdajemy sobie sprawę z możliwych zagrożeń zdarzeniami i ich skutków, a więc, czy jesteśmy świadomi możliwych przyczyn ryzyk i ich skutków, czy potrafimy identyfikować możliwe przyczyny ryzyk i ich skutki? Takie pytania dotyczą też rodzinnego gospodarstwa domowego.

Odwołując się do powyższych stwierdzeń, przyjmijmy, że ryzyko socjalne to opis i wyjaśnienie możliwej, przyszłej straty (jako negatywnego/nieakceptowanego stanu rzeczy) w posiadanych lub spodziewanych zasobach (dochodach) gospodarstwa domowego. Tak opisana i wyjaśniona strata wyraża zagrożenie dla bezpieczeństwa socjalnego gospodarstwa domowego ewentualnym zdarzeniem losowym lub katastroficznym.

Dane ryzyko socjalne uznawane jest za ryzyko społeczne ze względu na społeczny zasięg i społeczne konsekwencje dostrzeganych zagrożeń zdarzeniami i powodowanych przez nie strat. Należy przyjąć, że klasyczny katalog ryzyk społecznych dotyczy opisu i wyjaśnienia strat w dochodach powodowanych takimi zagrożeniami zdarzeniami, jak: choroba, macierzyństwo, niezdolność do pracy (inwalidztwo), wypadek przy pracy, śmierć żywiciela, bezrobocie, starość, nagły wydatek [zob. Zalecenia nr 67 i 69 Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) z 1944 r., a także Konwencję nr 102 MOP z 1952 r.].

Opis i wyjaśnianie ryzyk społecznych rozpocznijmy od opisu i wyjaśnienia tych strat w zasobach finansowych, które dotyczą zagrożeń zdarzeniami, uwzględnianymi, w organizowanym przez państwo, systemie zabezpieczenia społecznego, zapewniającym rodzinnym gospodarstwom domowym określony zakres i poziom  bezpieczeństwa socjalnego. Są to:
– choroba, która wiąże się z niemożnością świadczenia pracy lub koniecznością skorzystania z usługi medycznej, a więc ze stratą finansową w postaci braku wynagrodzenia albo w postaci wydatku na świadczenie zdrowotne.
– macierzyństwo, które wiąże się z koniecznością zawieszenia aktywności zawodowej, a także ze zwiększoną opieką zdrowotną nad matką i dzieckiem, a więc ze stratą finansową w postaci braku wynagrodzenia oraz wydatkami na świadczenia zdrowotne.
– niezdolność do pracy, która wiąże się z ograniczeniami w wykonywaniu pracy, ze zmniejszeniem zdolności do zarobkowania lub utraceniem zdolności do zarobkowania, a więc w sensie finansowym z częściową lub całkowitą stratą dochodów.
– śmierć żywiciela, która wiąże się ze śmiercią osoby, która rodzinie zapewniała środki utrzymania, a więc ze stratą finansową w postaci braku dotychczasowych dochodów.
– wypadek przy pracy, który wiąże się z chorobą, niezdolnością do pracy, śmiercią żywiciela, a więc dotyczy strat finansowych wymienionych już wyżej, ale  to zagrożenie zdarzeniem jest wyróżniane ze względu na większy zakres kompensacji poniesionych strat finansowych.
– bezrobocie, które wiąże się z możliwością braku zatrudnienia lub utratą zatrudnienia, a więc ze stratą finansową w postaci braku dochodu.
– starość, która wiąże się z brakiem dostatecznego zabezpieczenia finansowego na okres starości, a to oznacza konieczność gromadzenia oszczędności na okres starości, co jednak pomniejsza możliwości konsumpcyjne w okresie aktywności zawodowej; wiąże się też z dłuższym niż przeciętne dalsze trwanie życia, a to może wymagać odpowiednio większych oszczędności lub rodzaju zabezpieczenia.
– niedołęstwo starcze, które wiąże się zwiększonymi wydatkami o charakterze przede wszystkim pielęgnacyjnym.
– nagły wydatek wiąże się z ryzykiem w postaci kosztów leków, kosztów sprzętu rehabilitacyjnego, kosztów pogrzebu, a więc ze stratą finansową wynikającą z ponoszonych w tym zakresie wydatków.
– niedostatek wiąże się z ryzykiem drastycznego braku środków utrzymania, a zatem można przyjąć, że jest wynikiem skumulowania się skutków finansowych wynikających z kilku zagrożeń zdarzeniami.

Skutki finansowe wyrządzone możliwymi zdarzeniami są – według określonych zasad i w ustalonym zakresie – kompensowane (kompensacja wynagrodzeń i dochodów, pokrycie wydatków) przez świadczenia z systemu zabezpieczenia społecznego. System zabezpieczenia społecznego obejmuje: system ubezpieczeń społecznych (świadczenia z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w dyspozycji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych) i system ubezpieczeń rolniczych (świadczenia z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego), Narodowy Fundusz Zdrowia, Fundusz Pracy, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, a także pomoc społeczną (świadczenia udzielane przez ośrodki pomocy społecznej).

W zabezpieczeniu rodzinnych gospodarstw domowych przed ryzykami musimy też dostrzegać ubezpieczenia prywatne. Zapewne wiemy o ubezpieczeniu samochodowym Autocasco, o ubezpieczeniu mieszkania, o ubezpieczeniach turystycznych, o możliwości ubezpieczenia wielu przedmiotów codziennego użytku na wypadek ich uszkodzenia, zniszczenia, utraty, kradzieży.
Jest wiele ubezpieczeń! Zastanówmy się, czy nasza rodzina nie powinna z któryś z nich korzystać.

Zastanówmy się, czy nasza rodzina nie powinna też korzystać z tych ubezpieczeń prywatnych, które stanowiłyby ważne uzupełnienie (doubezpieczenie) zabezpieczenia społecznego.
(TS.)