O ryzykach przedsiębiorstwa

W naszych rozważaniach chodzi o ryzyka ubezpieczalne. Są nimi tzw. ryzyka czyste jako postrzegane/identyfikowane zagrożenia zdarzeniami, których wystąpienie (zaistnienie) spowoduje stratę w zasobach przedsiębiorstwa.

Negatywne konsekwencje wystąpienia (zaistnienia) takich zdarzeń mogą dotyczyć zarówno zasobów posiadanych przez przedsiębiorstwo (np. zniszczenie urządzenia produkcyjnego), jak też utraty spodziewanych korzyści z prowadzonej działalności gospodarczej (np. strata przychodu spowodowana przerwaniem produkcji). W postrzeganiu i zidentyfikowaniu tak rozumianych ryzyk może pomóc zapoznanie się z załącznikiem do ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, w którym wymienia się rodzaje ubezpieczeń według działów i grup, a więc de facto „podpowiada” ryzyka, przed których skutkami można zastosować ochronę ubezpieczeniową.

Omówienie ryzyk zacznijmy od ryzyk majątkowych, czyli od ryzyk narażających przedsiębiorców na straty dotyczące – w szerszym znaczeniu – ich interesu majątkowego. Są one uwzględniane w Dziale II – pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe, w ramach grup od 3 do 18.

Grupy 3–6 ubezpieczeń obejmują ryzyka szkód związanych z posiadaniem środków transportu (casco), które dotyczą zarówno uszkodzeń/zniszczeń środków transportu, jak i ich kradzieży. Bardzo dobrze znane wszystkim przedsiębiorcom i menedżerom ryzyko związane z pojazdami samochodowymi – autocasco (AC) – to grupa 3. Natomiast niewielu przedsiębiorców dotyczą ryzyka związane z posiadaniem: pojazdów szynowych, statków powietrznych, statków żeglugi morskiej i statków żeglugi śródlądowej (grupy 4–6 ubezpieczeń).

Znane przedsiębiorcom i menedżerom ryzyko szkód w transportowanych przedmiotach, niezależnie od każdorazowo stosowanych środków transportu, to grupa 7 ubezpieczeń.

Działalność gospodarcza wiąże się oczywiście z ryzykami szkód rzeczowych, nieujętymi w grupach 3–7, które – najogólniej mówiąc – dotyczą możliwości zniszczeń rzeczy materialnych przez żywioły (ogień, eksplozje, burze, obsunięcia ziemi, tąpnięcia, grad, mróz) albo ich kradzieży. Są to grupy 8 i 9 ubezpieczeń.

Bardzo poważnym ryzykiem we wszelkiej działalności gospodarczej jest ryzyko odpowiedzialności cywilnej. Jest ono ujęte w grupach 10–13 ubezpieczeń.

Ryzyko odpowiedzialności cywilnej wynikające z posiadania i użytkowania pojazdów samochodowych, łącznie z odpowiedzialnością przewoźnika, wszystkim dobrze znane z obowiązku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu, wyraża grupa 10 ubezpieczeń.

Ryzyko odpowiedzialności cywilnej, wynikające z posiadania i użytkowania innych środków transportu, takich jak: statki powietrzne czy statki żeglugi śródlądowej i statki morskie (grupy 11 i 12 ubezpieczeń), dotyczy tylko niewielu przedsiębiorstw.

Natomiast w wielu branżach działalności gospodarczej bardzo poważnie należy traktować ogólniej rozumiane ryzyka odpowiedzialności cywilnej: deliktowej (wyrządzenia szkody czynem niedozwolonym), kontraktowej (wyrządzenia szkody niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania) lub zawodowej (wyrządzenia szkody w związku z wykonywanym zawodem), objęte grupą 13 ubezpieczeń.

Nadzwyczaj istotne w prowadzeniu działalności gospodarczej mogą się okazać ryzyka o charakterze stricte finansowym (grupy 14–16 ubezpieczeń), zwłaszcza ryzyko niespłacenia kredytu, ryzyko utraty zysku z powodu zakłóceń w produkcji (bussines interruption) czy ryzyko strat na skutek złych warunków atmosferycznych.

Inaczej trzeba potraktować ryzyka obejmowane gwarancjami ubezpieczeniowymi (grupa 15), które mogą mieć zastosowanie w celu zabezpieczenia realizacji danego kontraktu (zapłata wadium; należyte wykonanie umowy; usunięcie wad i usterek; zwrot zaliczki), a także dotyczyć zapłaty wymagalnych należności celnych lub podatkowych.

W prowadzeniu działalności gospodarczej istotne znaczenie może mieć zabezpieczenia przed skutkami ryzyka niedostatecznej ochrony prawnej (konieczność pokrycia wydatków związanych z udzielaną pomocą prawną), objęte grupą 17 ubezpieczeń.

Szczególnym problemem, nie tylko osobistym dla przedsiębiorców i menedżerów, mogą się też okazać ryzyka występujące w czasie podróży lub ryzyka związane z nieobecnością w miejscu zamieszkania, objęte grupą 18 ubezpieczeń.

W tym miejscu należy zauważyć, że przedsiębiorstwa i instytucje jako podmioty zatrudniające uczestniczą również – pośrednio lub bezpośrednio – w ochronie ubezpieczeniowej, która obejmuje ryzyka osobowe (uszczerbku na zdrowiu lub śmierci), dotyczące ich pracowników. Są one uwzględniane w Dziale I – ubezpieczenia na życie (życiowe) w ramach grup 1–5 oraz w Dziale II – pozostałe ubezpieczenia osobowe oraz ubezpieczenia majątkowe, w ramach grup 1–2.

Szczególną uwagę warto zwrócić na ryzyka osobowe uwzględniane w ubezpieczeniu na życie (Dział I grupy 1 i 5), w ubezpieczeniu na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (Dział I grupa 3) oraz w ubezpieczeniach zdrowotnych (Dział I grupa 1 i 5 oraz Dział II grupa 2), gdyż w tych przypadkach udział zatrudniających w organizacji ochrony ubezpieczeniowej – a nawet jej współfinansowaniu – jest największy.