Edukacja ubezpieczeniowa wymagana w ramach „Podstaw przedsiębiorczości”:

Najogólniej można stwierdzić, że według podstawy programowej kształcenia ogólnego dla czteroletniego liceum ogólnokształcącego i pięcioletniego technikum (zob. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia [Dz.U. 2018 poz. 467] i załączniki do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 2018 r.), podstawy przedsiębiorczości powinny być nauczane w wymiarze 60 godzin lekcyjnych.
Za konieczne w procesie kształcenia uznano nabywanie przez uczniów wiedzy oraz kształtowanie umiejętności i postaw w zakresie: funkcjonowania gospodarki rynkowej, rynku finansowego, rynku pracy oraz przedsiębiorstwa (s. 17).
Wśród celów kształcenia dotyczących przedmiotu PODSTAWY PRZEDSIĘBIORCZOŚCI (s. 191–201) można wyróżnić wymagania ogólne, które w jakimiś stopniu wiążą się z problematyką ubezpieczeniową. Przytoczmy odpowiednie sformułowania zawarte w rozporządzeniu (wyróżnienia italikami – własne).
Cele kształcenia – wymagania ogólne (s. 191–193)
I. Wiedza.
4. Zaznajomienie się z prawami i instytucjami chroniącymi konsumenta.
5. Rozumienie roli pieniądza, rynków i instytucji finansowych w gospodarce, funkcjonowaniu przedsiębiorstw i życiu człowieka.
7. Dostrzeganie znaczenia ubezpieczeń w działalności gospodarczej i życiu człowieka.
II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.
4. Odpowiedzialne gospodarowanie pieniędzmi, analizowanie, ocenianie i świadome korzystanie z usług finansowych oraz inwestowanie kapitału z wykorzystaniem wiedzy na temat praw klienta usług finansowych.
5. Podejmowanie niezależnych, odpowiedzialnych decyzji finansowych w odniesieniu do własnych zasobów.
III. Kształtowanie postaw.
6. Dostrzeganie konsekwencji działań nieetycznych związanych z finansami, w tym obowiązkami podatkowymi.
Natomiast Treści nauczania – wymagania szczegółowe (s. 193–198), zostały podzielone na cztery działy:
I. Gospodarka rynkowa: przedsiębiorczość w gospodarce rynkowej, gospodarka nakazowo-rozdzielcza (centralnie planowana) i rynkowa, rodzaje rynków, podmioty gospodarki rynkowej, struktury rynkowe, mechanizm rynkowy, fazy cyklu koniunkturalnego, rola państwa w gospodarce, konsument na rynku.
II. Rynek finansowy: pieniądz i jego obieg, instytucje rynku finansowego, formy inwestowania, bank centralny i polityka pieniężna, bankowość komercyjna i spółdzielcza, podatki, ubezpieczenia, umowy bankowe i ubezpieczeniowe, ochrona klienta usług finansowych, etyka w finansach.
III. Rynek pracy: mierniki i wskaźniki, popyt i podaż na rynku pracy, kariera zawodowa, poszukiwanie pracy, rozmowa kwalifikacyjna, formy zatrudnienia, systemy płac, prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy, bhp i organizacja pracy, Państwowa Inspekcja Pracy, związki zawodowe, etyka w pracy.
IV. Przedsiębiorstwo: klasyfikacje przedsiębiorstw, biznesplan, otoczenie przedsiębiorstwa, formy organizacyjno-prawne, procedury rejestracji i likwidacji, źródła finansowania działalności, analiza rynku, zarządzanie przedsiębiorstwem, praca zespołowa, marketing, wynik finansowy, formy opodatkowania, księgowość, negocjacje, etyka w biznesie i społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw, funkcjonowanie przedsiębiorstwa.
Z treści szczegółowych dotyczących działu II. Rynek finansowy trzeba odnotować te związane z zagadnieniami ubezpieczeniowymi, które mają się przyczynić do tego, że (wyróżnienia italikami – własne) – „Uczeń: […]
2) charakteryzuje instytucje rynku finansowego w Polsce (Narodowy Bank Polski, Komisja Nadzoru Finansowego, Rzecznik Finansowy, Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie, Bankowy Fundusz Gwarancyjny, banki komercyjne i spółdzielcze, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, towarzystwa funduszy inwestycyjnych, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, zakłady ubezpieczeń, podmioty świadczące usługi płatnicze) oraz objaśnia ich znaczenie w funkcjonowaniu gospodarki narodowej, przedsiębiorstw i życiu człowieka; […]
6) dostrzega konieczność wczesnego rozpoczęcia systematycznego oszczędzania i inwestowania środków finansowych na emeryturę; […]
12) charakteryzuje rodzaje ubezpieczeń według różnych kryteriów i porównuje oferty zakładów ubezpieczeń na przykładzie ubezpieczenia nieruchomości lub pojazdów mechanicznych, ze szczególnym uwzględnieniem relacji zakresów ochrony oraz sum ubezpieczeń do wysokości składki; […]
14) analizuje zapisy ogólnych warunków ubezpieczenia na przykładzie ubezpieczenia na życie lub ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków, identyfikując wyłączenia w treści umów ubezpieczeniowych i przedstawiając ograniczenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń;
15) formułuje reklamację do instytucji rynku finansowego i pisze skargę do Rzecznika Finansowego na przykładzie wybranego produktu finansowego;
16) jest świadomy, że należy korzystać z różnorodnych i wiarygodnych źródeł informacji przed podjęciem decyzji finansowych;
17) ocenia przykłady praktyk i zachowań etycznych oraz nieetycznych na rynku finansowym.” (s. 194–195).
Z Warunków i sposobu realizacji (s. 198) dowiadujemy się, że – z 60 godzin przeznaczonych na cały przedmiot „Podstawy przedsiębiorczości” – na dział II. Rynek finansowy należy przeznaczyć minimum 13 godzin (na dział I – 8 godzin, na dział III – 12 godzin, na dział IV – 19 godzin). Pozostałe 8 godzin nauczyciel może przeznaczyć na rozszerzenie określonych treści według własnego uznania. Z tego wynika, że przy równomiernym rozłożeniu treści przekazywanych na tematy finansowe (przyjmujemy, że ogółem jest to 16 godzin: 13+3 lub 15 godzin: 13+2), na ubezpieczenia trzeba przeznaczyć ± 4 godziny zajęć (16/4 lub 15/4). Ten wymiar według uznania nauczyciela może być podwyższony, ale realnie – jak się wydaje – nie więcej niż do 7-8 godzin.
Powyższe ustalenia programowe pozwolą nam zaproponować materiały dydaktyczne do ewentualnego wykorzystania na lekcjach podejmujących zagadnienia ubezpieczeniowe.
(TS.)
Poniżej umieszczone są zakładki dotyczące:
– Idei ubezpieczenia
– Ogólnych warunków ubezpieczenia (OWU)
– Instytucji ubezpieczeniowych.